नेकपा एमालेका नेता, पूर्वमन्त्री भानुभक्त ढकालले वर्तमान सरकार देश र जनताप्रति जवाफदेही नभएको आरोप लगाएका छन्।
काठमाडौँमा आयोजित नेकपा एमाले निकट बुद्धिजीवि परिषद् चौथो केन्द्रिय कमिटी बैठकलाई सम्बोधन गर्दै उनले सरकारले देशप्रति नभएर अमुक शक्तिको हितमा लागेको आरोप लगाएका हुन्।
उनले भने,‘तपाईं हामी सबै जानकार नै छौँ। राज्य अहिलेको सरकार भनेको नेपालप्रति नेपाली जनताप्रति कुनै जवाफदेहिता बाकेको सरकार छैन। यो बनाउँन पनि अरुले नै बनाएको छ। सेवा पनि अरुकै निम्ति समर्पित भएर लागेको छ। यसले कुनै काम गर्दैन नहुने र नगर्नुपर्ने काम चाँहि खोजि खोजि गरिरहेको छ।’
उनले सरकारले विचार, संगठन, नेतृत्वले र अनुभवले हिजो अवसर पाउँदा क्षमता देखाएका शक्तिहरुलाई पनि आज ओझेलमा पार्ने काम गरेको आरोप लगाए। उनले भने,‘यस्तो सरकार हुँदाहुँदै पनि तपाईं हाम्रो विचारले, संगठनले, नेतृत्वले र अनुभवले हिजो अवसर पाउँदा काम गर्ने क्षमता देखाएका शक्तिहरुलाई पनि आज ओझेलमा पारिएका छन्। तिनिहरुलाई घेराबन्दीमा राखिएको छ। यो घेराबन्दीबाट उकास्ने बिषयहरु के हुन्छन् खोज्नुपर्छ।’
त्यस्तै एमाले बुद्धिजिवी परिषदका अध्यक्ष डाक्टर दिनेश चन्द्र देवकोटाले एमालले सरकार छोडेपछि नेपालको अर्थतन्त्र बिग्रिएर गएको आरोप लगाए।उनले भने ‘मूलुकको राष्ट्रियताको सवालमा नेकपा एमाले बलियो शक्ति बन्न सकेन भने राष्ट्रियता खराब हुन सक्छ। एमालले सरकार आज अर्थतन्त्रलाई सुधारने क्रममा हिजो हामीले सरकार छोडेपछि आज त्यो स्थिति बिग्रेर गएको छ। अझै धेरै कुरा सुधार्न आवश्यक छ।’
केन्द्रबिन्दुबाट
काठमडौं । बागमती प्रदेशका सांसद तथा राष्ट्रिय याेजना आयाेगका पूर्व उपाध्यक्ष डा. दिनेशचन्द्र देवकाेटा देवकोटाले काठमाडौं महानगरपालिकामा हिजो भत्किएका घरहरु बनाउनेहरुलाई विस्थापित गरेर आज भत्काउनेहरुको वर्चस्व कायम भएको बताएका छन् ।
राजधानी काठमाडौंमा भएको कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै उनले अब काठमाडौं उपत्यकामा भत्किएका घर बनाउने नेकपा एमाले स्थापित हुनुपर्ने बताए ।
आज विद्यार्थीहरु लोन लिएर बाहिर जाने र विश्वविद्यालयमा तालाबन्दी हुने,बेरोजगारको अवस्था विकराल हुने र देशैभरि गठबन्धनको नाममा ठगबन्धनहरु मुलुकलाई भ्रष्टाचारको जालोमा फसाउन सकिन्छ भनेर लागेको बताउँदै उनले भने, ‘मुलुकको राष्ट्रिय राजनीतिले नेकपा (एमाले)लाई खोजिरहेको छ । ’
नेपाली जनताको टाउकोमा २२ खर्बभन्दा बढी रहेको बताउँदै उनले सरकारले अहिले पुँजीगत खर्च गर्न नसकेको उनको भनाइ छ । उनले भने, ‘ नेकपा एमाले गरिबीको पक्षमा उभिन चाहन्छ । काठमाडौं उपत्यकाको विकासको मोडल’bout नेकपा एमालेले नेतृत्व गर्छ ।’ नेकपा एमालेले महानगरपालिकासँग सहकार्य गरी काठमाडौं उपत्यकाको विकासका लागि काम गरिरहेको सो क्रममा देवकोटाले बताए ।
नेपाल संवतलाई राष्ट्रिय संवत बनाउन आवश्यक पहल गर्नुपर्ने उनको भनाइ छ । काठमाडौंका ३२ वटै वडामा बुद्धिजीवी परिषद् गठन गरी अघि बढ्न उनले आग्रह गरे ।
यस्तै, नेकपा एमाले काठमाडौं महानगरपालिका कमिटी इन्चार्ज तथा पूर्वमन्त्री रामेश्वर फुयालले विश्वविद्यालयमा इतिहास र संस्कृति’bout पढाइ हुन छाडेको भन्दै उनले चिन्ता व्यक्त गरे ।‘आज काठमाडौंको बीचमा बहने टुकुचा अर्थात् इच्छुमतिमा सुन खोज्ने चलन छ । टुकुचामा सुन खोज्ने काम भइरहेको छ ।’
उनले शंखधर शाख्वासँग जोडिएको बालुवा सुनमा परिणत भएको, र निरंकुश शासनबाट प्रताडित जनतालाई ऋण मोचन गराएको यथार्थ भएको उनले बताए । सो क्रममा बहादुर शाहले नेपाल संवत चलनमा ल्याएको स्मरण गर्दै शाहकालमा पनि नेकपा एमालेले दक्षिण ढोकामा बहादुर शाहको शालिक बनाएको बताए ।
यस्तै, नेकपा एमालेका केन्द्रीय सदस्य तथा काठमाडौं महानगरका पूर्वमेयर विद्यासुन्दर शाक्यले नेपाल संवतलाई नेकपा एमालेले मात्रै राष्ट्रिय संवतका लागि मुख्य एजेन्डा बनाएको बताएका छन् । नेकपा एमालेबाहेक अन्य कुनै पनि पार्टीले नेपाल संवतको विषय नउठाएको उनले बताए । विसं २०५५ मा नेकपा एमालेले जिल्ला कमिटी गठन गरी नयाँ वर्ष मनाएर औपचारिक रुपमा नेपाल संवत मनाउन सुरु गरेको उनले बताए ।
शंखधर शाख्वालाई राष्ट्रिय विभूति घोषणा र राजपत्रमा प्रकाशित गर्न काठमाडौं जिल्लाले सुरु गरेको स्मरण गरे । उनले भने, ‘उपत्यका र अन्य सरकारी निकायसँग समन्वय गरेर हामी अघि बढ्यौँ । नेपाल संवतले सरकारी मान्यता पाउनैपर्छ भन्ने थियो । नेपाल संवतलाई जन्मदेखि मृत्युसम्म प्रचलनमा ल्याइरहेका छौँ । तसर्थ नेपाल संवत राष्ट्रिय संवत हो । शखधर शाख्वालाई राष्ट्रिय विभूति घोषणामा नेकपा (एमाले)जोडिएको छ ।’
शाक्यले नेपाल संवतलाई राष्ट्रिय संवत बनाउन नेकपा एमालेका वरिष्ठ उपाध्यक्ष ईश्वर पोखरेलको महत्वपूर्ण देन रहेको बताए । सो क्रममा उनले आफ्नै पालामा इन्द्रजात्रालाई अन्तर्राष्ट्रियकरण गर्ने अवसर प्राप्त भएको बताए ।
यस्तै, काठमाडौं जिल्लाका इन्चार्ज तथा पूर्वमन्त्री आनन्द पोखरेलले लिच्छवीकालमा शासकले आफ्ना पुर्खाको नामबाट संवत चलाएको अवस्थामा शंखधर शाख्वाले सबै जातजातिलाई जोड्ने खालको नेपाल संवत चलाएको बताए ।
उनले भने, ‘शाख्वाले नेपाल संवत चलाएर बाइसे, चौबिसे राज्य भएको अवस्थामा अहिलेको शब्दमा भन्ने हो भने अर्गानिक संवत चलाए । नेपाल संवतले तत्कालीन अवस्थामा नेपालका जातजाति भाषाभाषीलाई एक ठाउँमा जोड्न महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरेको छ ।’ काठमाडौं महानगर कमिटी अध्यक्ष निर्मल देउलाले नेपाल संवत कुनै एउटा समुदायको मात्रै संवत नभएर राष्ट्रिय संवत भएको बताए ।
नेपाल संवत राष्ट्रिय संवत हुनुपर्छ भन्नेमा नेकपा एमालेले मुद्दा उठाएको बताउँदै उनले भने, ‘नेकपा एमालेले हरेक वर्ष शंखधर शाख्वालाई सम्झिने गरेको छ ।’ कार्यक्रममा प्रा.डा. कल्पना श्रेष्ठले नेपाल संवतको अवधारण प्रस्तुत गरेकी थिइन् । यस्तै टिप्पणीकार प्रा.डा. विना पौडेलले गौतम बुद्ध लुम्बिनीमा जन्मेका हुन भन्ने कुरा जसरी पुरातात्विक रुपमा प्रमाणित हुन्छ त्यसैगरी शंखधर शाख्वा र नेपाल संवत’bout प्रमाण संकलन भइसकेका र नेपाल संवतलाई राष्ट्रिय सम्वतको रुपमा मनाउनुपर्ने बताइन् ।
कार्यक्रममा काठमाडौं महानगरपालिका बुद्धिजीवी परिषद्का अध्यक्ष गोपाल धौ वन्जाले स्वागत मन्तव्य राखेका थिए ।
बिनाप्रयास, बिनामिहेनत नलडी कोही विजेता नहुने उल्लेख गर्दै अध्यक्ष ओलीले विभिन्न सञ्चारमाध्यम, सामाजिक सञ्जाललगायत प्रयोग गरेर बौद्धिकजगत्मा हाबी हुन बुद्धिजीवीलाई आग्रह गर्नुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “जनतालाई भ्रममा पार्न, जनतालाई सचेत हुन नदिन केही शक्ति सफल भएका छन्, जनतालाई भ्रममा पार्न खोज्ने, अल्मल्याउने, पथभ्रष्ट पार्न खोज्ने शक्तिको जञ्जालबाट जनतालाई मुक्त गर्न बुद्धिजीवीले बिगुल फुक्नु आवश्यक छ ।”
बुद्धिजीवीले गलत बाटोमा हिँडेकालाई सही र सुल्टो बाटो देखाउन, परिवर्तन र रुपान्तरणको बाटो देखाउन आवश्यक रहेको उहाँको भनाइ थियो । अध्यक्ष ओलीले भन्नुभयो, “लगातार सय जना विरोधीले तपाइँको विरोध गरे भने नकारात्मक टिप्पणी गरे भने नआत्तिनूस्, तपाइँको विचारबाट उनीहरु तर्सिए, आत्तिए भन्ने बुझ्नूस् ।”
बुद्धिजीवीलाई पढ्न, विषयको अध्ययन गर्न र लेख्न आग्रह गर्दै अध्यक्ष ओलीले तयारीका साथ सङ्गठित भएर गलत विचारविरुद्ध सही विचार प्रवाह गर्न सबैमा आग्रह गर्नुभयो । उहाँले बुद्धिजीवीलाई निरन्तर लेखिरहन सुझावसमेत दिनुभयो ।
कार्यक्रममा परिषद्का केन्द्रीय अध्यक्ष डा दिनेशचन्द्र देवकोटाले माओवादी केन्द्रले एमालेमाथि कुठाराघात गरेको आरोप लगाउनुभयो । बुद्धिजीवी परिषद् पार्टीसँग एकाकार भएर अगाडि बढ्ने उल्लेख गर्दै उहाँले एमालेको ग्रासरुट अभियानलाई सफल पार्न लागिपरेको बताउनुभयो ।
सो अवसरमा परिषद्को साङ्गठानिक प्रतिवेदन महासचिव गजेन्द्रप्रसाद थपलियाले, आर्थिक प्रतिवेदन कोषाध्यक्ष गोपीकृष्ण न्यौपानेले तथा समसामयिक प्रस्ताव सुशील बिकेले पेस गर्नुभएको थियो भने त्यसमाथि देशभरबाट सहभागीबीच छलफल गरिएको थियो । कार्यक्रममा एमाले केन्द्रीय सदस्य एवं परिषद्का इन्चार्ज मनोजजङ्ग थापा, परिषद्का उपाध्यक्ष डा दीपेन्द्र भण्डारी, उपमहासचिव गोविन्द्रबहादुर शाहीलगायतले देशको वर्तमान राजनीतिक परिवेशमा बुद्धिजीवीले खेल्नुपर्ने भूमिकाबारे चर्चा गर्नुभएको थियो ।
नेकपा एमालेका उपमहासचिव पृथ्वी सुब्बा गुरुङले पार्टी सञ्चालन गरिरहेको ‘ग्रासरुट अभियान’ एमालेलाई उत्कृष्ट कम्युनिस्ट पार्टी बनाउनका लागि भएको बताएका छन्। शनिबार काठमाडौंमा आयोजित काठमाडौं गोरखा सम्पर्क मञ्चको कार्यक्रममा उनले यस्तो बताएका हुन्।
पछिल्लो समय पार्टी सञ्चालन प्रणालीमा सुधार आवश्यक देखिएका कारण अभियान गर्नु परेको उनको भनाइ थियो। पार्टी भित्र बुर्जुवा करण हुँदै गएको र त्यसलाई परास्त गर्दै उत्कृष्ट कम्युनिष्ट पार्टी बनाउन यो अभियान सफल हुने उनको भनाइ छ।
नेपालका पुराना पार्टीहरू पछिल्लो समय बुर्जुवा प्रणालीबाट सञ्चालन हुन थालेको भन्दै उनले एमालेलाई यो प्रणालीबाट मुक्त गर्न आवश्यक रहेको उनले बताए। उनले कांग्रेस, माओवादीहरू समेत बुर्जुवा प्रणालीबाट सञ्चालन भइरहेको बताए। कांग्रेस, माओवादी बुर्जुवासँगै दलाल पुँजीवादको पक्षपोषकसमेत भएको बताए।
कांग्रेस घोषित रूपमै बुर्जुवा भएपनि माओवादी नीतिमा एउटा कुरा गर्ने र व्यवहारमा अर्कै गर्ने पार्टी भएको उनले बताए। माओवादीले भन्दा समाजवादी कम्युनिष्ट भन्ने तर, व्यवहार दलाल पुँजीपतिको पक्षपोषक गर्ने उनको आरोप छ। देशको सार्वभौम सत्ताको रक्षा र विकासको लागि एमालेलाई ५१ प्रतिशत मत चाहिएको उनले बताए।
उनले एमाले भित्रको हरेक सङ्गठनलाई चुस्त र दुरुस्त राखेर पार्टी सञ्चालन गर्न र ५१ प्रतिशत मत ल्याउने लक्ष्यसहित यो अभियान सुरु गरिएको दाबी गरे। हरेक कमिटीलाई माथिल्लो कमिटीसँग प्रतिबद्ध बनाएर पार्टी संगठन सञ्चालन गर्दा पार्टीले राखेको लक्ष्य पुरा हुने उनको दाबी छ।
नेपालमा कम्युनिस्ट पार्टीको सरकार बन्न सक्छ भन्ने कुराको स्थापित एमालेले गरेको भन्दै कम्युनिस्ट पार्टी र सिद्धान्तले जीवनलाई सहज र सरल बनाउन सकिन्छ, भन्ने कुरा एमालेले नै स्थापित गर्ने उनले बताए।
गोरखामा संगठन निर्माण गर्न गम्भीर भएर गोरखाका एमालेहरू लाग्नुपर्ने नेपाल बुद्धिजीवी परिषद्का अध्यक्ष एवं बाग्मती प्रदेशका सांसद डा.दिनेशचन्द्र देवकोटाले बताए। उनले आफूले एमालेमा आवद्ध भएर जनवर्गीय संगठनको नेतृत्व गर्दाको अनुभव पनि गोरखमा अलि बढी मेहनत गर्नुपर्ने देखिएको सुनाए । ‘मिसन ग्रासरुट अभियान’बाट अहिले नेता कार्यकर्ताको ब्लड टेष्ट भइरहेको उनले बताए।
यो अभियानबाट एमाले भित्रका सबै राम्रा र नराम्रा विषयलाई टिपोट गरेर पार्टी सुदृढीकरण गर्नुपर्ने नीति बन्ने उल्लेख गर्दै उनले कसले सही र कसले गलत रिर्पोट ल्याउँछ भन्ने विषयको चिरफार गरेर पार्टी निर्माण गर्न ‘मिसन ग्रासरुट अभियान’ सुरु भएको बताए। गण्डकी प्रदेश सम्पर्क समन्वय कमिटी अध्यक्ष ऋषिराम कँडेलले मिसन ग्रासरुट अभियानले पार्टीलाई नयाँ उर्जा दिइरहेको बताए। उनले यो अवधिमा पार्टी निर्माण र सदस्यहरूको समेत नविकरण भइरहेको बताए । यो अभियानले एमालेलाई एकल बहुमत ल्याएर सरकार सञ्चालन गर्न दह्रो आधार तयार गरेको उनको दाबी छ।
गोरखा जिल्ला उपसचिव सुरेश श्रेष्ठले पार्टी निर्माण गर्न सबै नेता कार्यकर्ता इमान्दार भएर लाग्नुपर्ने बताए । गोरखाका स्थापित नेता कार्यकर्ता काठमाडौंमा व्यापार व्यवसाय गरेर बसेको उल्लेख गर्दै उनले पार्टीले उनीहरूलाई उचित सम्मान दिएर परिचालन गर्नुपर्ने आवश्यकता भएको बताए । गोरखका जिल्ला कमिटी सदस्य मिनबहादुर अधिकारीले यो अभियानले गोरखालाई नयाँ ढंगले पार्टी निर्माणका लागि तयार गरेको बताए ।
उनले गोरखाका विषयमा पार्टीले गम्भीर समीक्षा गर्नुपर्ने समेत बताए । गोरखामा नेकपा एमालेले उच्चशीर बनाएर हिड्न सक्ने बनाउन समीक्षा जरुरी रहेको उनले बताए। कार्यक्रममा स्वागत मन्तव्य राख्दै गोरखा जिल्ला इन्चार्ज चन्द्र पन्तले पार्टीको नीति र उद्देश्यलाई प्रष्ट रूपमा राख्न सक्यौं की सकेनौं भन्ने विषयलाई ध्यान दिनुपर्ने बताए । देशमा अस्थिरता बढी रहेको भन्दै उनले अब एमालेलाई यस्तो परिस्थितिमा लोकप्रिय र सशक्त बनाउन लाग्नुपर्ने बताए।
काठमाडौं गोरखाका अध्यक्ष भीमप्रसाद कार्कीले कार्यक्रमको अध्यक्षता गरेका थिए। उनले गोरखका सम्पर्क मञ्चलाई सशक्त रूपमा आगडि बढाउन लागेको बताए। उनले गत निर्वाचनमा समेत आफूले मुख्य भूमिका निर्वाह गरेको तथा विभिन्न जनवर्गीय संगठनहरूको सम्मेलनमा समेत महत्वपूर्ण सहयोग गरेको बताए ।
नेकपा एमाले निकट बुद्धिजीवी परिषद्ले पार्टीले सुरु गरेको ‘मिसन ग्रासरुट अभियान’को काठमाडौंमा समीक्षा गरेको छ । परिषद्को आयोजनामा अभियानको समीक्षा गरेकोे थियो । ‘मिसन ग्रासरुटः अनुभव र सिकाइ’ शीर्षकमा आयोजना गरिएको कार्यक्रमा परिषद्को तर्फबाट अभियानमा भएका गतिविधिको विषय प्रस्तुती र उक्त प्रस्तुतीमा टिप्पणी गरिएको थियो । कार्यक्रम प्रमुख अतिथिको रूपमा उपस्थित महासचिव शंकर पोखरेलले यो अभियान नेपालको इतिहासमै ठुलो र वृहत् भएको बताए । उनले नेपालमा कुनै पनि पार्टीले एकल बहुमत ल्याउन सक्दैन भन्ने मानकलाई अन्त्य गर्न एमालेले यो अभियान चलाएको बताए । अबको ४ वर्ष पछिको चुनावमा एमालेले बहुमत ल्याउने गरी अभियान थालिएकाले अहिले नै यसको परिमाण नखोजिएको उनले बताए ।
पार्टी भित्रको समस्यालाई समाधान गर्दै नयाँ र सक्रिय नेता कार्यकर्तालाई पार्टीको नेतृत्वमा ल्याउँदै अगाडि बढ्ने नीति रहेको बताए । २२ गतेसम्म प्रदेश र स्थानीय तहमा समीक्षा गर्ने पोखरेलले बताए । त्यसपछिको निचोडलाई केन्द्रीय समितिले प्रतिवेदनको रूपमा दिने उनले बताए । यो अभियान परिषद्का लागि नयाँ र सुरुआति भएको सांसद तथा अध्यक्ष डा.दिनेशचन्द्र देवकोटाले बताए । उनले परिषद्ले गरेको गतिविधिको विषयमा गहन टिप्पणी गर्ने ४ जनालाई धन्यवाद दिँदै परिषद्को गतिविधिलाई थप सुदृढ गर्दै जाने प्रतिबद्धता पनि व्यक्त गरे । देवकोटाले परिषद्लाई प्रदेश र स्थानीय तहसम्म विस्तार गरिरहेको भन्दै यसलाई व्यवस्थित र मर्यादित बनाउँदै लैजानु पर्ने आवश्यकता रहेको बताए । उनले नेता कार्यकर्तालाई सक्रिय बनाउन परिषद्ले विभिन्न कार्यक्रम बनाउने तयारी रहेको बताए । ५ फागुन २०७९ बाट सुरु भएको एमालेको ग्रासरुट अभियान अहिले समीक्षा गर्ने र प्रतिवेदन तयार गर्ने चरणमा छ ।
गाउँगाउँमा गएर पार्टी निर्माणका लागि संगठन विस्तार, कार्यक्रम, भेटघाट, छलफल गर्न विभिन्न कमिटीहरू बनाएर सबै जनवर्गीय संगठनहरू सहित अभियान सुरु भएको थियो । २ महिना गाउँगाउँमा नेता कार्यकतासँग छलफल, बहस गरेर अहिले प्रतिवेदन बनाउने चरणमा एमाले जुटिरहेको छ । त्यसका लागि पार्टीका सबै कमिटीहरूले अहिले प्रतिवेदन बनाउने क्रममा छन् । कतिपय स्थानीय तहका कमिटीहरूले प्रतिवेदन बुझाइसकेको छ ।
पार्टीमा वैचारिक काम अपेक्षाकृत बलियो बन्न नसकेको, चेतनास्तर आशा गरिएको भन्दा बृद्धि हुन नसकेको जस्ता विषयलाई मुख्य बनाएर एमालेले मिसन ग्रासरुट अभियान सुरु गरेको थियो । धेरै सदस्य र सबैभन्दा ठुलो पार्टी भएका कारण त्यसलाई व्यवस्थापन गरेर सुदृढ बनाउन आवश्यक रहेको एमालेको ठहर थियो । परिषद्ले आयोजना गरेको यो कार्यक्रममा नेपाल तालिम तथा अनुसन्धान प्रतिष्ठानका प्रस्तोता विधान आचार्यले संगठनको गतिविधि र सिकाइको विषयमा प्रस्तुती दिएका थिए । उनले दिएको प्रस्तुतीमा ४ जनाले टिप्पणी गरे । उक्त टिप्पणीलाई समेत समेटेर परिषद्ले प्रतिवेदन बनाउने तयारी गरिरहेको छ ।
‘मिसन ग्रासरुटः अनुभव र सिकाइ’ शीर्षकमा आयोजना गरिएको कार्यक्रमा परिषद्को तर्फबाट अभियानमा भएका गतिविधिको विषय प्रस्तुती र उक्त प्रस्तुतीमा टिप्पणी गरिएको थियो ।
कार्यक्रम प्रमुख अतिथिको रूपमा उपस्थित महाचिव शंकर पोखरलले यो अभियान नेपालको इतिहासमै ठुलो र वृहत् भएको बताए । उनले नेपालमा कुनै पनि पार्टीले एकल बहुमत ल्याउन सक्दैन भन्ने मानकलाई अन्त्य गर्न एमालेले यो अभियान चलाएको बताए । अबको ४ वर्ष पछिको चुनावमा एमालेले बहुमत ल्याउने गरी अभियान थालिएकाले अहिले नै यसको परिमाण नखोजिएको उनले बताए ।
पार्टी भित्रको समस्यालाई समाधान गर्दै नयाँ र सक्रिय नेता कार्यकर्तालाई पार्टीको नेतृत्वमा ल्याउँदै अगाडि बढ्ने नीति रहेको बताए । २२ गतेसम्म प्रदेश र स्थानीय तहमा समीक्षा गर्ने पोखरेलले बताए । त्यसपछिको निचोडलाई केन्द्रीय समितिले प्रतिवेदनको रूपमा दिने उनले बताए ।
यो अभियान परिषद्का लागि नयाँ र सुरुआति भएको सांसद तथा अध्यक्ष डा.दिनेशचन्द्र देवकोटाले बताए । उनले परिषद्ले गरेको गतिविधिको विषयमा गहन टिप्पणी गर्ने ४ जनालाई धन्यवाद दिँदै परिषद्को गतिविधिलाई थप सुदृढ गर्दै जाने प्रतिबद्धता पनि व्यक्त गरे ।
देवकोटाले परिषद्लाई प्रदेश र स्थानीय तहसम्म विस्तार गरिरहेको भन्दै यसलाई व्यवस्थित र मर्यादित बनाउँदै लैजानु पर्ने आवश्यकता रहेको बताए । उनले नेता कार्यकर्तालाई सक्रिय बनाउन परिषद्ले विभिन्न कार्यक्रम बनाउने तयारी रहेको बताए ।
५ फागुन २०७९ बाट सुरु भएको एमालेको ग्रासरुट अभियान अहिले समीक्षा गर्ने र प्रतिवेदन तयार गर्ने चरणमा छ । गाउँगाउँमा गएर पार्टी निर्माणका लागि संगठन विस्तार, कार्यक्रम, भेटघाट, छलफल गर्न विभिन्न कमिटीहरू बनाएर सबै जनवर्गीय संगठनहरू सहित अभियान सुरु भएको थियो ।
परिषद्ले आयोजना गरेको यो कार्यक्रममा नेपाल तालिम तथा अनुसन्धान प्रतिष्ठानका प्रस्तोता विधान आचार्यले संगठनको गतिविधि र सिकाइको विषयमा प्रस्तुती दिएका थिए । उनले दिएको प्रस्तुतीमा ४ जनाले टिप्पणी गरे । उक्त टिप्पणीलाई समेत समेटेर परिषद्ले प्रतिवेदन बनाउने तयारी गरेको छ ।
आर्थिक संकटबाट मुलुकलाई जोगाउन कस्तो बजेट बन्नुपर्छ ?
बजेट बनाउनुअघि अर्थमन्त्रीले श्वेतपत्र सार्वजनिक गर्नुपर्छ। हाम्रो स्टाटस के हो ?, हामी कहाँ छौं ? सहकारीको हालत के छ ? कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा ग्रोथ रेट के छ ? श्वेतपत्रमा आउनुपर्छ।
हाम्रोमा पुँजीगत खर्च भएको छैन। अब बाँकी तीन महिनामा पुँजीगत खर्च धेरै नै गर्नुपर्ने अवस्था छ। राजस्वले खर्च धान्न पुगेको छैन। ६० अर्ब राजस्वले कर्मचारीलाई तलब खुवाउन पुगेन। तीन महिनामा राजस्व उठ्ने स्थिति पनि छैन। १ खर्ब राजस्वले पहिलोपटक मुलुकको चालू खर्चलाई नपुग्ने भयो। यी जम्मै कुरालाई समेटेर अर्थमन्त्रीले श्वेतपत्र निकाल्नुपर्यो।
सरकारले पुँजीगत खर्च गर्न सकेन। त्यसका लागि सरकारले कस्तो नीति बनाउनुपर्छ ?
सरकार जनताप्रति संवेदनशील हुन सकेको छैन। मिटरब्याजीले जनतालाई सताइरहेका छन्। समस्या के हो ? हल गर्नुपर्यो। उद्योग, कलकारखाना फस्टाउने नीति ल्याउनुपर्छ। अर्थतन्त्र उत्पादनसँग जोडिएर बनाउनुपर्छ। पालिका स्तरमा उत्पादन गर्न र राष्ट्रिय पुँजी निर्माण गर्न उद्योग कलकारखाना निर्माण गर्नुपर्छ।
त्यस्तो खालको वातावरण तयार पारिदिनुपर्छ। साना तथा मझौला उद्योग पालिका तहमा फस्टाउने वातावरण बन्नुपर्छ। अब बन्ने बजेटले काम गर्न नसक्ने संरचनामा थपेर भए पनि काम गर्ने बनाउनुपर्छ। पुँजीगत खर्च ९ महिनामा २२ प्रतिशत मात्र भयो। उत्पादनसँग जोडिएर राष्ट्रिय अर्थतन्त्रलाई बलियो बनाउनतर्फ लाग्नुपर्यो। आयातमुखी राजस्वबाट निर्यातमुखी अर्थतन्त्र सुरुवात गर्नुपर्छ। स्थानीय र प्रदेश सरकारलाई क्षमता अभिवृद्धि गरेर सम्पूर्ण कामको अधिकार दिनुपर्छ। राष्ट्रिय तहमा अहिले गरेका कामहरू संविधानतः व्यवस्था भएका अधिकार तह र प्रदेशमा हस्तान्तरण गर्नुपर्छ। ठूला र मेगा प्रोजेक्ट केन्द्रीय सरकारले गर्ने गरी अघि बढ्नुपर्छ। अनिमात्र मुलुक रूपान्तरण हुन्छ।
सधैं घाटाको बजेट मात्रै किन बन्ने गर्छन् ?
२० खर्ब त घाटा भइसक्यो। साढे २ खर्ब पैसा यो वर्ष बाहिरबाट ल्याउने भनेका थियौं। ६२ अर्ब पनि आएको छैन । अनुदान ६५ अर्ब ल्याउने भनिएको थियो। अहिलेसम्म ६ अर्ब पनि आएको छैन। त्यसका लागि विश्वसनीय वातावरण बन्न सकेन।
पुँजीगत खर्च गर्न नसकेकाले विश्व बैंक र एसियाली विकास बैंकले प्रतिबद्धता गरेको पैसा दिएनन्। यता खर्च नभई उनीहरूले पैसा दिँदैनन्। पैसा खर्च गर्न नसक्ने क्षमता छ। अर्कोतिर यो विषय कुशासन र भ्रष्टाचारसँग पनि जोडिन्छ। समायोजना गर्न सकिएन भने पैसा खर्च हुँदैन। विदेशीले पैसा पनि दिँदैनन्।
बजेट कार्यान्वयन हुन नसक्नुका मुख्य कारण के–के हुन् ?
बजेट घोषणा भएपछि काम नहुने प्रवृत्ति छ। पुरानो संरचना र केन्द्रीकृत सोच हाबी छ। हामीले खर्च गर्ने क्षमतामा सुधार ल्याउन सकेका छैनौं। नेताहरूले आकर्षक र मालदार मन्त्रालयमा हारालुछ गर्छन्। भौतिक मन्त्रालयमा हारालुछी चल्छ। तर, खर्च गर्न भने ध्यान दिँदैनन्। कमाउधन्दा मात्रै गर्छन्। संरचनागत क्षमता अभिवृद्धि नगरी पुँजीगत खर्च हुँदैन। पुँजीगत खर्च नभई आर्थिक सम्मृद्धि हासिल हुन सक्दैन।
संकटको डिलमा रहेको अर्थतन्त्रलाई कसरी जोगाउने त ?
मुलुकको अर्थतन्त्र अहिले संकटमै त पुगिसकेको छैन। किनभने विदेशबाट हामीले महँगो ब्याजदरमा ऋण लिएका छैनौं। श्रीलंकाले ३ देखि ५ प्रतिशतमा वैदेशिक ऋण लिएको थियो। भौतिक पूर्वाधारमा लगायो। योजना अनुसार काम नभएपछि श्रीलंकामा समस्या आयो। हामीले ठूलो ब्याजमा ऋण नलिएकाले जोखिममा छैनौं। अनुत्पादक क्षेत्रमा ठूलो पैसा लिएका छैनौं। त्यसले गर्दा अर्थतन्त्र संकटमा छैन। तर, सुधार गर्ने गरी सरकारले बजेट, नीति तथा कार्यक्रम ल्याउनुपर्छ। सरकारले राष्ट्र बैंकलाई अनावश्यक हस्तक्षेप गर्नु भएन। अघिल्लो अर्थमन्त्रीले राष्ट्र बैंकलाई हस्तक्षेप गरे। बिचौलिया बसेर राजस्वका दर हेरफेर गरे।
सेनेटरी प्याडमा मनोमानी गरे। अब त्यस्तो गर्नुभएन। सिस्टममा काम गर्नुपर्यो। कसले के गरेको छ ? जनताले हेरिरहेका छन्। कांग्रेसका अहिलेका अर्थमन्त्री पढेलेखेको हुनुहुन्छ। बौद्धिकता, सुझबुझका साथ मुलुकमा आर्थिक समृद्धि ल्याउने गरी बजेट, कार्यक्रम नीति बनाउनुपर्यो। सबै दलहरूसँग सहकार्य गरी पक्ष/विपक्षभन्दा माथि उठेर व्यवहार गर्नुपर्यो। राष्ट्रिय अर्थतन्त्र जोगाउने गठबन्धनले मात्रै होइन। विपक्षी दलसँग पनि सल्लाह, राय लिएर मुलुकको अर्थतन्त्र जोगाउन सरकार लाग्नुपर्छ।
नीतिमा पनि सुधार गर्नुपर्ने पाटा छन कि ?
आत्मनिर्भर अर्थतन्त्र बनाउन तीनवटा विषयमा फोकस गर्नुपर्छ। भूमि बैंक पूर्णरूपमा कार्यान्वयन गर्नुपर्छ। स्थानीय तहको सरकारले भूमि बैंकको ‘कन्सेप्ट’ किन कार्यान्वयन नगर्ने ? भूमि बैंक बनाएर भूमि हुनेलाई पैसा दिएर भूमि बैंकमा राख्ने, नहुनेलाई भाडामा दिने गर्नुपर्छ।
यसले उत्पादन गर्न प्रोत्साहन मिल्छ। अनि स्थानीय तहले कृषकका सबै उत्पादन किनिदिने व्यवस्था गर्नुपर्छ। कृषकले उत्पादन गर्ने, बजारको जिम्मा स्थानीय तहले लिनुपर्छ। कृषकलाई प्रोत्साहन नभएकाले भारतको कृषिजन्य वस्तुले यहाँ स्थान पाएको छ। अर्थतन्त्र र अर्थशास्त्रीहरू विदेशी सामान स्वीकार्दै हिँडिरहेका छौं।
अहिले अर्थतन्त्रको चेनमै असन्तुलन छ, राजस्व व्यापक घट्यो, किन यस्तो भयो ?
पुँजीगत खर्च हुन नसक्दा राजस्व घटेको हो। पुँजीगत खर्च हुँदा कर्मचारीले तलब खान्थे। भ्याट, कर तिर्थे। सामान खरिद गर्थे। राज्यले राजस्व प्राप्त गथ्र्यो। अर्थतन्त्रको साइज नबढाइकन देशअघि बढ्न सक्दैन। नेकपा एमालेले घोषणापत्रमा अर्थतन्त्रको साइज बढाउने घोषणा गरेको छ। अर्थतन्त्रको साइज बढाउन बाहिरबाट ऋण, अनुदान ठीक ढंगबाट लिनुपर्छ।
पुँजीगत खर्च गर्दै, अर्थतन्त्रको साइज बढाउँदै लैजानुपर्छ। अनिमात्र राजस्व उठ्छ। बाहिरबाट सामान ल्याउने, एलसी खोल्ने, भ्याट लिएर राजस्व संकलन गर्ने गरिएको छ। अब यसले मुलुक चल्दैन। हामीले राष्ट्रिय उत्पादन बढाउनै पर्छ। मुख्य टार्गेट नै यसैमा हुनुपर्छ।
पुँजीगत खर्च शतप्रतिशत गर्न के गर्नुपर्ला ?
शतप्रतिशत त खर्च हुनै सक्दैन। तर, डीपीआर समयमै बनाएर, डीपीआर भएका योजनालाई मात्र बजेट विनियोजन गर्नुपर्छ। यसो हुन सके पुँजीगत खर्च मजाले खर्च हुन्छ। विकास निर्माण पनि हुन्छ। शतप्रतिशत खर्च नभए पनि ९० प्रतिशतभन्दा बढी खर्च गर्न सकिन्छ।
बेरोजगारी समस्या बढेको बढ्यै छ , स्वदेशमा रोजगारी सिर्जना हुने उपाय के–के होलान ?
स्वदेशमा रोजगारी सिर्जना हुन नसक्नुको मुख्य कारण राजनीतिक अस्थिरता हो। नयाँ पिँढीलाई आशा जगाउन सकिएन। विश्वविद्यालयले समयमा परीक्षा लिन छोडे। एक वर्ष पढ्नुपर्ने विद्यार्थीको पढाइ तीन वर्षमा पनि पूरा हुने स्थिति छैन। विशेष गरी त्रिभुवन विश्वविद्यालय र सीटीईभीटीबाट यस्तो भइरहेको छ। समयमा परीक्षा नहुनु, समयमा नतिजा प्रकाशन नहुनु, चार वर्षे कोर्ष ५/६ वर्ष लाग्ने भयो। सिटीभिटीको डेढ वर्षे कोर्ष पनि समयमा पूरा हुन सकेन। हाम्रा संरचना कमजोर भए। ५ लाख बढी युवा/विद्यार्थी बर्सेनि श्रमबजारमा आउँछन्। उनीहरूलाई आत्मनिर्भर बनाउन सकेनौं।
सीपयुक्त तालिम दिएर उत्पादन बढाउने, रोजगारीसँग जोड्ने शिक्षा भएन। हाम्रा संरचना निकक्मा भए। रोजगारीसँग जोडेर व्यावसायिक बन्न सकेनौं। किसानले उत्पादन गरेको छ तर, बजारसम्म ल्याउने संयन्त्र नै बनेन। स्थानीय तहले वेयर हाउस बनाएर सबै उत्पादन किन्न सके किसानले बजारको चिन्ता गर्नुपर्दैैन। उत्पादन कहाँ बेच्ने भन्ने किसानलाई चिन्ता हुँदासम्म रोजगारी बढ्दैन। किसानले बजारमा लैजाने चिन्ता गर्ने कि उत्पादन कसरी वृद्धि गर्ने भन्ने चिन्ता गर्ने ? हाम्रो अवस्था यस्तो छ।
२०६२/६३ को जनआन्दोलन सफलतापछि आर्थिक रूपमा हामी बलियो हुन्छौं भन्ने आमनेपालीमा आशा र भरोसा थियो, तर पूरा भएन नि !
रोजगारीका संभावना छन्। रोजगारी सिर्जना गर्ने गरी हाम्रा संरचना व्यवस्थापन गर्न सकेनौं। सडक विभागले कति मिस्त्रिलाई काम दिन्छ, आँकडा निकालेर डकर्मीलाई तालिम दिनुपर्छ।
भौतिक मन्त्रालय, सहरी विकास मन्त्रालयले डकर्मीलाई किन तालिम नदिने ? भारतबाट आउने मान्छेले रोजगारी पाइरहेका छन्। हाम्रा मान्छेलाई रोजगारीमा जोड्न सकेनौं। हिजोको संरचनामा सुधार तथा परिवर्तन गर्न नसकेकाले भएका रोजगारीमा पनि नेपालीलाई जोड्न सकिएन। वैदेशिक रोजगारीमा जान बाध्य भए।
उद्योगी व्यवसायीको मनोबल गिरेको छ, कसरी उनीहरूलाई विश्वासमा लिएर उत्पादन बढाउन सकिन्छ ?
आर्थिक रूपान्तरण गर्न निजी क्षेत्रको उल्लेख्य भूमिका हुन्छ। निजी क्षेत्रले प्रोत्साहन पायो भने उत्पादन वृद्धि हुन्छ। अर्थतन्त्र चलायमान हुन्छ। निजी क्षेत्र मैत्री नीति आउनुपर्छ। आर्थिक क्रियाकलापमा प्रोत्साहन हुने गरी नीति आउनुपर्छ।
उद्योगीको मनोबल बढेमा मात्र राष्ट्रिय उत्पादन बढ्ने हो। सहकारीलाई पनि उत्पादनसँग जोड्न सक्नुपर्छ। निजी क्षेत्र र सहकारीलाई प्रोत्साहन दिन सके कृषिको परनिर्भरता घटाउन सघाउ पुग्छ। अब निजी क्षेत्र र सहकारीले पनि सजिलो काम मात्र नहेरी राष्ट्रिय आकांक्षा पूरा गर्ने गरी काम गर्नुपर्छ।
स्रोत : अन्नपूर्ण अनलाइन
काठमाडौं । नेकपा एमालेले नेपाल बुद्धिजीवी परिषद्को इन्र्चाजको जिम्मेवारी पार्टीको केन्द्रीय सदस्य विद्या भट्टराईलाई दिएको छ । भर्खरै मिसन ग्रासरुट अभियान सम्पन्न गरेको एमालेले अहिले देशभरका संगठन र जनसंगठनहरूको नेतृत्व परिवर्तन गरेको छ ।
यसै क्रममा पार्टीले भट्टराईलाई नेपाल बुद्धिजीवी परिषद्को इन्चार्जको जिम्मेवारीमा पठाएको हो । परिषदको अध्यक्ष डा.दिनेशचन्द्र देवकोटा रहेका छन् ।
भट्टराईभन्दा अगाडी परिषद्को इन्चार्ज मनोजजंग थापा थिए । पार्टीले उनलाई अन्तै जिम्मेवारी तोकेको छ । परिषदले नयाँ इन्चार्जलाई स्वागत गरेको छ । परिषदले नयाँलाई स्वागत र पुरानालाई बिदाई कार्यक्रम गरेको अध्यक्ष देवकोटाले जानकारी दिए ।
उनले थापालाई विदाई गर्दै उनीसँगको काम गर्दाको रमाइलो क्षणहरूको स्मरण गरे । उनले थापाको आवश्यकता परिषदमै भएपनि पार्टीले अन्तै आवश्यकता महसुस गरेकाले अन्त जानुपरेको देवकोटाले बताए ।
थापा भूगोलको राजनीति गर्न सिन्धुली जान लागेको भन्दै देवकोटाले थप राजनीतिक सफलताको शुभकामना समेत दिए । देवकोटाले परिषदलाई दिएको योगदान जस्तै भूगोलमा पनि थापाले योगदान गर्ने आशा व्यक्त गरे ।
निवर्तमान इन्जार्च थापाले परिषदले सबै जिल्लामा संगठन बनाएर केन्द्रीय महाधिवेशन गर्न सफल हुनु सराहनीय काम भएको बताए । परिषदको ४ दिन लामो भएको अधिवेशनबाट विकासलाई मौलिकतामा लैजाने मोडल विकास गर्नुपर्ने परिषदको निष्कर्ष महत्वपूर्ण रहेको थापाले बताए । थापाले परिषदले आगामी दिनमा विचार र सिद्धान्तलाई बढी ध्यान दिएर अगाडी बढ्न पनि सुझाव दिए ।
कास्कीको सहइन्चार्जको जिम्मेवारी पुरा गरिसकेकी भट्टराईले आफूलाई पार्टीले परिषदको इन्चार्जको जिम्मेवारी दिएपनि परिषदको अध्यक्ष, पदाधिकारी र सदस्यहरूलाई अभिभावक ठानेर काम गर्ने प्रतिवद्धता व्यक्त गरिन् । पार्टीले फरक क्षेत्र र भूगोलका ज्ञान प्राप्त गर्दा मात्र नेता परिपक्क हुने नीति अन्र्तगत सबै नेताहरूको जिम्मेवारी हेरफेर गरिएको भट्टराईले बताइन् ।
थापा इन्जार्च भएर आएको १७ महिना ९ दिन भएको स्मरण गर्दै परिषदको महासचिव गजेन्द्र थपलियाले उक्त समयमा प्रतिकुल अवस्था रहेको बताए । थापाले परिषदको प्रतिकुल अवस्थालाई अनुकुल अवस्थामा ल्याएको थपलियाले स्मरण गरे ।
काठमाडौं । नेकपा एमालेले नेपाल बुद्धिजीवी परिषद्को इन्र्चाजको जि 2023-11-02
आर्थिक संकटबाट मुलुकलाई जोगाउन कस्तो बजेट बन्नुपर्छ ?
ब 2023-11-02नेकपा एमाले निकट बुद्धिजीवी परिषद्ले पार्टीले सुरु गरेको ‘मिसन ग्रासरु 2023-11-02
नेकपा एमालेका उपमहासचिव पृथ्वी सुब्बा गुरुङले पार्टी स 2023-11-02
काठमडौं । बागमती प्रदेशका सांसद तथा राष्ट्रिय याेजना आयाेगका पूर्व उपाध् 2023-11-11
नेकपा एमालेका नेता, पूर्वमन्त्री भानुभक्त ढकालले वर्तमान सरका 2023-11-11